Czy można windykować dług po przedawnieniu? Fakty i mity

Przedawnienie długu to temat, który budzi wiele emocji zarówno wśród wierzycieli, jak i dłużników. W powszechnym przekonaniu panuje przekonanie, że po upływie określonego czasu dług przestaje istnieć i nie można go już dochodzić. Czy jednak rzeczywiście tak jest? Czy wierzyciel ma jakiekolwiek narzędzia prawne, by próbować odzyskać należność po przedawnieniu? W tym artykule rozprawiamy się z mitami i przedstawiamy konkretne fakty na temat dochodzenia wierzytelności po upływie terminu przedawnienia.

Czym jest przedawnienie długu?

Przede wszystkim należy zrozumieć, czym dokładnie jest przedawnienie. To instytucja prawa cywilnego, która określa maksymalny czas, w jakim można skutecznie domagać się spełnienia roszczenia przed sądem. Po upływie tego terminu dłużnik zyskuje tzw. zarzut przedawnienia, czyli możliwość uchylenia się od zapłaty. Nie oznacza to jednak, że sam dług przestaje istnieć – on nadal figuruje w ewidencji i w dokumentacji, ale nie można go skutecznie wyegzekwować przymusowo, jeśli dłużnik podniesie wspomniany zarzut.

Czy sąd bierze pod uwagę przedawnienie z urzędu?

Ważne jest, że sąd nie bada przedawnienia z urzędu. Oznacza to, że jeśli dłużnik nie zgłosi zarzutu przedawnienia w odpowiednim czasie (np. w odpowiedzi na pozew), sąd może wydać wyrok nakazujący zapłatę. W praktyce zdarza się więc, że wierzyciele składają pozwy nawet po upływie terminu przedawnienia, licząc na to, że dłużnik nie zna swoich praw lub nie podejmie obrony. Z punktu widzenia prawa nie jest to nielegalne, choć często budzi kontrowersje etyczne.

Windykacja po przedawnieniu – co wolno, a czego nie?

Funkcjonuje także mit, że przedawnionego długu nie wolno windykować w żaden sposób. To nieprawda. Po przedawnieniu dług nadal można windykować, ale wyłącznie w sposób polubowny. Można więc wysyłać przypomnienia, proponować ugody, negocjować warunki spłaty – o ile działania te nie mają charakteru natarczywego ani nie naruszają dóbr osobistych dłużnika. Niedozwolona jest natomiast windykacja agresywna, zawierająca groźby lub wywierająca presję, ponieważ może to prowadzić do naruszenia przepisów o ochronie konsumentów.

Jak przerwać bieg przedawnienia?

Kolejnym aspektem wartym wyjaśnienia jest możliwość „przerwania biegu przedawnienia”. Wierzyciel może doprowadzić do sytuacji, w której termin przedawnienia zostaje liczony od nowa – na przykład przez uznanie długu przez dłużnika (np. w formie maila, częściowej spłaty, pisemnego oświadczenia), wszczęcie mediacji, czy złożenie pozwu do sądu. To narzędzie często stosowane przez kancelarie i firmy windykacyjne w celu zabezpieczenia roszczenia na przyszłość.

Terminy przedawnienia – co warto wiedzieć?

Istotne są również różnice w długości okresów przedawnienia. Od lipca 2018 roku, po nowelizacji Kodeksu cywilnego, ogólny termin wynosi 6 lat, a dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Terminy te mogą się różnić w zależności od rodzaju zobowiązania – inne obowiązują dla roszczeń z umowy sprzedaży, inne dla czynszu, inne dla kredytów. Dlatego tak ważne jest, by każdą sprawę analizować indywidualnie.

Czy dług po przedawnieniu może trafić do rejestru BIG?

Warto również pamiętać o roli Biura Informacji Gospodarczej. Wierzyciel ma prawo zgłosić informację o zadłużeniu do BIG, nawet jeśli dług jest przedawniony, o ile spełnione są warunki ustawowe. Taka informacja może negatywnie wpłynąć na zdolność kredytową dłużnika i skłonić go do uregulowania należności.

Przedawnienie długu nie oznacza jego anulowania, lecz ograniczenie możliwości jego egzekwowania przed sądem. Wierzyciel nadal może podejmować działania zmierzające do odzyskania pieniędzy, ale musi przestrzegać granic prawa i etyki. Znajomość przepisów, świadome działanie i ostrożność w komunikacji z dłużnikiem mogą zwiększyć szanse na odzyskanie choćby części należności, nawet po upływie ustawowego terminu.